De meeste klassieke voedingsadviezen falen op termijn omdat ze ons eigen verzadigssysteem en gewichtsbehoud systeem niet respecteren. We proberen onszelf voor de gek te houden door minder kcal in te nemen, of door extra te bewegen. Maar we vergeten dat hier een prachtig hormonensysteem achter zit dat ervoor zorgt dat alles in evenwicht blijft.
Alsook negeren we onze belangrijkste energiebron: ons eigen lichaamsvet. We zijn van nature uit voorzien om van een koolhydraatverbranding, in tijde van voldoende voeding, om te schakelen naar een vetverbranding in periodes van schaarste. Ten eerste zijn er geen periodes van schaarste meer, en ten tweede stimuleren we met ons voedingspatroon ook nog eens enkel en alleen het koolhydraat verbrandend systeem.
Wat dieper erop in :
Er zijn veel hormonen die een rol spelen in onze vertering/energiehuishouding Afhankelijk van wat we eten, reageren onze hormonen anders. De belangrijkste zijn insuline, glucagon, leptine, gherline, GLP-1.
Het hormoon Insuline is hiervan de grote drijfkracht:
- Wordt vrijgegeven uit de pancreas om de opname van glucose uit het bloed in de lichaamscellen mogelijk te maken ( zie het als een sleutel die we nodig hebben om deurtjes van de cellen open te maken. Dit om de suiker in de cel te kunnen toelaten waar ze dan als energie gebruikt of opgeslagen kan worden)
- Deze stijgt na inname voeding door signalen van de maag
- Stijgt hoger bij obese mensen of type 2 diabeten
- Stijgt niet zo hoog bij van nature slanke mensen
- Maar kan wel hoog stijgen bij de tofu’s ( tin outside fat inside )
- Stijging kan helemaal bepaald worden door het soort voeding dat je eet
- t het meest gestimuleerd bij het eten van gerafineerde koolhydraten, maar ook door alle andere koolhydraten en dierlijke eiwitten
- Wordt in mindere mate gestimuleerd bij inname plantaardige eiwitten
- Wordt minimaal gestimuleerd bij het eten van vetten.
- Kan enorm verstoord worden door omgevingsfactoren zoals stress, slaaptekort, darmflora, roken, …
Als we bewerkte koolhydraten eten, zoals brood, granen, fruit, pasta, rijst, aardappelen, snoep, suiker,… worden deze koolhydraten allemaal verteerd en afgebroken tot glucose in het bloed.
Onmiddellijk komt het hormoon insuline om deze glucose in het bloed strikt geregeld te houden. We hebben voor ongeveer 1,5 koffielepel suiker in ons bloed, dit komt overeen met een bloedsuikerspiegel tussen de 90 -130 mg/dl.
Het hormoon insuline zorgt dus dat een teveel aan glucose opgeslagen wordt in onze suikervoorraad ( glycogeen) in onze lever en spieren. Deze voorraad is maar zeer klein, het gaat over een opslag van ongeveer 2000 kcal.
Na een dag vasten is deze opslag meestal op. Maar als de voorraad vol zit, en je eet toch nog koolhydraten, dan zorgt dezelfde insuline ervoor dat deze omgezet worden in vet.
Zeer belangrijk om te weten is dat dit éénrichtingsverkeer is. Heb je koolhydraten gegeten, en is de insulineproductie op gang, en ben je bezig met koolhydraten en vetten op te slaan in je lichaam.
Het is pas wanneer onze insuline uitgewerkt is,en dit is voor een gemiddelde maaltijd ongeveer 2 a 3 uur, dat we onze voedingsvetten of lichaamsvetten optimaal kunnen aanspreken.
Zullen we eens even naar een voorbeeld kijken van gemiddeld belgisch eetpatroon
Zoals je met je eigen ogen kan zien, is er maar weinig plaats, tijd waarop dit lichaam in de vetverbrandende modus kan komen.
Het zijn meestal de obese mensen die het meeste te maken hebben met deze resistentie, dat is ook de reden waarom zij zoveel moeilijker hun gewicht kunnen verliezen.
De kans is groot dat dat deze persoon 1 a 2 kg bijkomt per jaar, omdat hij teveel in opslag modus zit.
Na een aantal jaren enkele kilootjes meer, zien we een buikje verschijnen.
Het vicieuze cirkelverhaal is begonnen ! dit buikvet geef hormonen af. En deze hormonen werken onze eigen insuline tegen, we worden ongevoeliger in onze cellen. Dit wil zeggen, dat ons lichaam meer insuline moet produceren om zijn suikerspiegels binnen de juiste waarde te houden.
Deze persoon voelt zich moe, heeft weinig energie. In de uren dat de insuline werkzaam is, is het lichaam bezig met op te slaan, en heb je geen energie ter beschikking. Gaan wandelen of sporten voelt niet leuk wat er is geen energie voor. Er zit heel veel energie klaar maar deze is niet ter beschikking door de insuline.
Ook zorgen de schommelingen voor “hangry “ dipjes, iedere keer als zo’n grote insulinepiek uitgewerkt is, gaat je lichaam “vragen” naar opnieuw koolhydraten, om deze spiegel toch maar weer omhoog te krijgen. Je merkt dat je om de 2 – 3 uur zin hebt !
Dan zijn er nog een heel aantal andere omgevingsfactoren die ook je hormonenspiegels beïnvloeden en ervoor zorgen dat ook hier je insulinspiegels gaan stijgen. Slaaptekort en stress zijn hier heel bepalend in.
Deze lange periode van overdaad aan insuline : hyperinsulinemie genaamd, samen met opstapelen van vetdruppels in de cellen, zorgen ervoor dat onze cellen resistent worden.
De cellen waarlangs de insuline binnen moet komen gaan zich verminderen( door overaanbod) en ook minder goed werken ( door de vetdruppels).
Op een gegeven moment is deze resistentie zo groot dan de het niet meer lukt om de suikerspiegel in het bloed onder controle te houden. De waardes stijgen boven het normale uit en diabetes type 2 ontstaat.
Hoge bloedsuikerspiegels zorgen voor onstekingsparameters in het bloed, deze beschadigen de bloedvatwand en atherosclerose is begonnen.
Tuurlijk zijn er mensen, waarvan iedereen weet, die kunnen eten en drinken wat ze willen. Dit zijn insuline gevoelige personen.
Hun insulinegrafiek ziet er zo uit ( zie volgend hoofdstuk)
Grafiek met kleine piekjes
Wat kan je dat doen om je insulinespiegels te verlagen? Samengevat : De geraffineerde ( witte) koolhydraten vermijden en vervangen door volwaardige koolhydraten ( volle granen, fruit ). Zorgen dat je eiwitinname voldoende is voor jouw leeftijd, gewicht, activiteit, maar zeker niet meer. Dit omdat ook een teveel aan eiwitten (vooral dierlijke) je insulinespiegels ook kan verhogen. Haal je energie uit groenten, fruit, volgraanproducten en wat natuurlijke vetten uit bijvoorbeeld zaden, pitten, noten, olijven, olijfolie. Deze zorgen voor een natuurlijke verzadigingsgevoel dat industriële vetten en plantaardige oliën niet doen. En geef de omgevingsfactoren zoals beweging, slaap, stress, vit D evenveel aandacht !
Mensen met type 2 diabetes hebben het dus zeer moeilijk om tot vetverbranding te geraken, en hebben naast hoge suikerspiegels ook steeds hogere vetwaardes in hun bloed. Maar eigenlijk hebben de meeste mensen van de bevolking dit probleem , wat onze gezondheidsbeleid miljoenen geld kost en nog veel meer in de toekomst, waardoor ook ons terugbetalingssysteem niet meer houdbaar is in de toekomst, maar dit is een discussie die we hier verder niet gaan voeren.
Voor alle types zijn de algemene voedingsregels van toepassing. In een later hoofdstuk gaan we per type personaliseren.